آندومتریوز چیست؟ علائم و بهترین روش درمان

Wiki Article

آندومتریوز یک اختلال دردناک و مزمن است که در آن بافتی مشابه پوشش داخلی رحم (آندومتر) در خارج از رحم رشد می‌کند. این بافت که به طور طبیعی در رحم رشد می‌کند، می‌تواند در نقاط دیگر بدن، مانند تخمدان‌ها، لوله‌های فالوپ و بافت‌های لگن دیده شود. در موارد نادر، این بافت حتی ممکن است به سایر نواحی بدن مانند روده‌ها و مثانه نیز گسترش یابد. این اختلال اغلب با علائمی مانند دردهای شدید قاعدگی، درد مزمن لگن و مشکلات باروری همراه است و ممکن است باعث مشکلات روانی و جسمانی در زنان شود.

با توجه به این‌که علائم آندومتریوز ممکن است با مشکلات پزشکی دیگری اشتباه گرفته شود، بسیاری از زنان برای مدت طولانی تشخیص درستی دریافت نمی‌کنند. این موضوع منجر به بروز سوالاتی رایج درباره این بیماری شده است، از جمله: چه عواملی باعث آندومتریوز می‌شوند؟ چه علائمی نشان‌دهنده این اختلال هستند؟ چگونه می‌توان آن را تشخیص داد و درمان کرد؟ و آیا این بیماری بر باروری تأثیر می‌گذارد؟ در این مقاله، به بررسی جامع آندومتریوز، علائم، علل، روش‌های تشخیص و درمان، و تأثیر آن بر باروری خواهیم پرداخت.

آندومتریوز به چه معناست؟ (به زبان ساده)

آندومتریوز به زبان ساده به حالتی گفته می‌شود که در آن بافتی شبیه به پوشش داخلی رحم (آندومتر) در خارج از رحم رشد می‌کند. این بافت معمولاً در نقاطی مانند تخمدان‌ها، لوله‌های فالوپ و بافت‌های اطراف لگن مشاهده می‌شود. برخلاف بافت آندومتر که به طور طبیعی در طول دوره قاعدگی از بدن دفع می‌شود، این بافت خارج رحمی نمی‌تواند به راحتی از بدن خارج شود و باعث درد، التهاب و مشکلات دیگر می‌شود. به عبارت دیگر، آندومتریوز زمانی رخ می‌دهد که “بافت داخلی رحم” به اشتباه در جاهای دیگری از بدن رشد کند و موجب ناراحتی و علائم مختلف شود.

آندومتریوز چه علائمی دارد؟

چگونه متوجه آندومتریوز شویم؟، علائم آندومتریوز می‌توانند از فردی به فرد دیگر متفاوت باشند و شدت آنها نیز متغیر است. برخی زنان علائم شدیدی دارند، در حالی که برخی دیگر ممکن است هیچ علامتی نداشته باشند. رایج‌ترین علائم آندومتریوز عبارتند از:

درد لگن

• شایع‌ترین علامت آندومتریوز، درد مزمن لگن است که معمولاً پیش از قاعدگی آغاز شده و تا پایان دوره ادامه می‌یابد.


• درد ممکن است به شکل‌های مختلفی مانند تیر کشیدن یا درد مبهم ظاهر شود.

دردهای قاعدگی شدید (دیسمنوره)

• دردهای قاعدگی بسیار شدید که پیش از شروع دوره قاعدگی آغاز می‌شود و در طول دوره تشدید می‌گردد.


• ممکن است این درد به ناحیه کمر و شکم نیز سرایت کند.

درد هنگام مقاربت جنسی

• بسیاری از زنان مبتلا به آندومتریوز هنگام رابطه جنسی درد شدید تجربه می‌کنند.

درد هنگام اجابت مزاج یا ادرار کردن

• ممکن است در طول دوره قاعدگی، درد هنگام اجابت مزاج یا ادرار کردن نیز رخ دهد.

خونریزی بیش از حد یا نامنظم

• خونریزی‌های شدید قاعدگی (منوراژی) یا خونریزی بین دوره‌های قاعدگی (متوراژی).

مشکلات باروری

• آندومتریوز ممکن است باعث ناباروری شود یا توانایی باردار شدن را کاهش دهد.

خستگی، اسهال، یبوست، نفخ یا حالت تهوع

• برخی زنان مبتلا به آندومتریوز ممکن است این علائم گوارشی را به ویژه در طول دوره قاعدگی تجربه کنند.

علائم آندومتریوز ممکن است در طول زمان تغییر کرده یا بدتر شوند. به همین دلیل، در صورت تجربه دردهای شدید یا مشکلات قاعدگی مداوم، مراجعه به دکتر زنان خوب برای تشخیص و درمان بسیار مهم است.

انواع آندومتریوز

آندومتریوز را می‌توان به سه نوع اصلی تقسیم کرد که هر یک از این انواع بسته به محل رشد بافت آندومتریوز و تأثیر آن بر اندام‌های مختلف بدن متفاوت هستند:

آندومتریوز صفاقی سطحی (Peritoneal Endometriosis):

• رایج‌ترین نوع آندومتریوز است که در آن بافت آندومتر بر روی سطح صفاق (پوشش داخلی حفره شکمی و لگنی) رشد می‌کند.


• این نوع می‌تواند باعث ایجاد درد و التهاب در ناحیه لگن شود.

آندومتریوز تخمدانی (Ovarian Endometriosis):

• در این نوع، بافت آندومتر بر روی یا در داخل تخمدان‌ها رشد می‌کند و کیست‌هایی به نام “اندومتریوما” یا “کیست شکلاتی” تشکیل می‌دهد.


• این کیست‌ها می‌توانند باعث درد و مشکلات باروری شوند.

آندومتریوز عمقی نفوذی (Deep Infiltrating Endometriosis):

• این نوع، آندومتریوزی است که به عمق بافت‌های لگنی نفوذ می‌کند و اغلب بر ساختارهایی مانند رباط‌های نگهدارنده رحم، روده‌ها، مثانه و دیواره واژن تأثیر می‌گذارد.


• این نوع آندومتریوز معمولاً باعث درد شدید و مشکلات مرتبط با اندام‌های درگیر می‌شود.

دسته‌بندی بر اساس شدت:

علاوه بر انواع فوق، آندومتریوز بر اساس شدت به چهار مرحله تقسیم می‌شود:

مرحله 1 – حداقل (Minimal):

• وجود ضایعات سطحی کوچک و بدون نفوذ به عمق بافت.

مرحله 2 – خفیف (Mild):

• تعداد بیشتری از ضایعات سطحی و برخی ضایعات عمیق‌تر، ولی بدون کیست‌های بزرگ.

مرحله 3 – متوسط (Moderate):

• وجود ضایعات عمیق، کیست‌های تخمدانی و بافت‌های چسبنده بین اندام‌ها.

مرحله 4 – شدید (Severe):

• تعداد زیادی ضایعات عمقی، کیست‌های بزرگ تخمدانی و بافت‌های چسبنده شدید در اندام‌های لگنی.

نوع و مرحله آندومتریوز معمولاً با استفاده از لاپاروسکوپی (عمل جراحی کم‌تهاجمی) تشخیص داده می‌شود و به برنامه‌ریزی برای درمان و مدیریت علائم کمک می‌کند.

آندومتریوز چگونه تشخیص داده می‌شود؟

تشخیص آندومتریوز معمولاً بر اساس ترکیبی از علائم، سابقه پزشکی و روش‌های تصویربرداری یا جراحی انجام می‌شود. روش‌های اصلی تشخیص آندومتریوز عبارتند از:

1. مصاحبه پزشکی و بررسی علائم:

• پزشک در مورد علائم بیمار مانند دردهای قاعدگی شدید، دردهای لگنی و مشکلات باروری سوال می‌کند.


• سابقه خانوادگی آندومتریوز یا مشکلات باروری نیز ممکن است مورد بررسی قرار گیرد.

2. معاینه لگن:

• پزشک با معاینه دستی لگن ممکن است ناهنجاری‌های خاصی مانند کیست‌های تخمدانی یا نواحی حساس به درد را تشخیص دهد.


• این روش همیشه قابل اعتماد نیست زیرا ممکن است ضایعات کوچک یا عمیق در معاینه قابل لمس نباشند.

3. سونوگرافی (Ultrasound):

• سونوگرافی ترانس واژینال یا ترانس رکتال می‌تواند کیست‌های اندومتریوما (کیست‌های تخمدانی ناشی از آندومتریوز) را تشخیص دهد.


• سونوگرافی ممکن است به بررسی ضخامت بافت‌ها و حضور چسبندگی‌ها نیز کمک کند.

4. تصویربرداری تشدید مغناطیسی (MRI):

• MRI به ویژه در مواردی که آندومتریوز به عمق بافت‌ها نفوذ کرده باشد مفید است.


• این روش می‌تواند ضایعات عمیق را در نواحی مختلف بدن مانند دیواره روده یا مثانه به خوبی تشخیص دهد.

5. لاپاروسکوپی (Laparoscopy):

• لاپاروسکوپی یک روش جراحی کم‌تهاجمی است که در آن یک دوربین کوچک از طریق یک برش کوچک وارد حفره شکمی می‌شود.


• این روش، دقیق‌ترین راه برای تشخیص آندومتریوز است زیرا پزشک می‌تواند مستقیماً بافت آندومتریوز را ببیند.


• علاوه بر تشخیص، در طول لاپاروسکوپی می‌توان ضایعات آندومتریوز را نیز برداشته یا نمونه‌برداری کرد.

6. بیوپسی (Biopsy):

• در صورت انجام لاپاروسکوپی، پزشک ممکن است برای تأیید تشخیص، نمونه کوچکی از بافت آندومتریوز را برداشته و آن را برای بررسی به آزمایشگاه ارسال کند.

7. آزمایشات خون:

• برخی از نشانگرهای التهابی یا پروتئین‌های خاص ممکن است در خون افزایش یابند، اما این آزمایش‌ها به طور معمول برای تشخیص آندومتریوز استفاده نمی‌شوند زیرا دقت کافی ندارند.


• آزمایش CA-125، یک نشانگر توموری، گاهی ممکن است سطح بالاتری در زنان مبتلا به آندومتریوز نشان دهد، اما به دلیل نداشتن اختصاصیت، تنها به عنوان یک آزمایش تکمیلی استفاده می‌شود.

تشخیص آندومتریوز به ویژه در مراحل اولیه می‌تواند چالش‌برانگیز باشد، اما ترکیب روش‌های تشخیصی می‌تواند به شناسایی دقیق و آغاز سریع درمان کمک کند.

بهترین درمان آندومتریوز

درمان آندومتریوز به شدت بیماری، علائم بیمار، سن و اهداف او (مثلاً تمایل به باردار شدن یا کاهش درد) بستگی دارد. در اینجا بهترین روش‌های درمان آندومتریوز ارائه شده‌اند:

1. درمان‌های دارویی

• داروهای مسکن (NSAIDs):
  
  
  
  • داروهای غیراستروئیدی ضدالتهابی مانند ایبوپروفن و ناپروکسن برای کاهش دردهای قاعدگی و درد لگنی استفاده می‌شوند.
  
  
  
  


• درمان‌های هورمونی:
  
  
  
  • هدف از درمان‌های هورمونی کاهش یا توقف قاعدگی است تا رشد بافت آندومتریوز کند یا متوقف شود.
  
  
  • داروهای ضدبارداری هورمونی:
  
  
  • قرص‌های ضدبارداری ترکیبی، چسب‌ها یا حلقه‌های واژینال می‌توانند چرخه‌های قاعدگی را تنظیم کرده و درد را کاهش دهند.
  
  
  • پروژسترون و پروژستین‌ها:
  
  
  • داروهایی مانند مدروکسی پروژسترون، نورتیندرون یا ایود‌های داخل رحمی پروژستینی می‌توانند رشد بافت آندومتریوز را کند کنند.
  
  
  • آگونیست‌ها و آنتاگونیست‌های هورمون آزادکننده گنادوتروپین (GnRH):
  
  
  • این داروها با ایجاد حالت “یائسگی موقت” سطح استروژن را کاهش داده و رشد بافت آندومتریوز را متوقف می‌کنند. عوارض جانبی مانند کاهش تراکم استخوان ممکن است رخ دهد، لذا مکمل‌های کلسیم تجویز می‌شود.
  
  
  • مهارکننده‌های آروماتاز:
  
  
  • داروهایی مانند آناستروزول که سطح استروژن را کاهش می‌دهند.
  
  
  
  

2. درمان‌های جراحی

• لاپاروسکوپی:
  
  
  
  • در این روش جراحی کم‌تهاجمی، ضایعات آندومتریوز برداشته یا تخریب می‌شوند. معمولاً به عنوان روش تشخیصی و درمانی به کار می‌رود.
  
  
  
  


• لاپاراتومی:
  
  
  
  • جراحی با برش بزرگتر که در موارد شدیدتر برای برداشتن ضایعات وسیع انجام می‌شود.
  
  
  
  


• هیسترکتومی:
  
  
  
  • در موارد بسیار شدید و عدم پاسخ به سایر درمان‌ها، برداشتن رحم و تخمدان‌ها ممکن است توصیه شود. این روش تنها در زنانی که تمایلی به بارداری ندارند، انجام می‌شود.
  
  
  
  

3. تغییرات سبک زندگی و روش‌های مکمل

• رژیم غذایی سالم:
  
  
  
  • مصرف مواد غذایی ضدالتهابی مانند میوه‌ها، سبزیجات، ماهی‌های چرب، و کاهش مصرف مواد فرآوری‌شده.
  
  
  
  


• ورزش:
  
  
  
  • فعالیت بدنی منظم می‌تواند به کاهش درد و استرس کمک کند.
  
  
  
  


• مدیریت استرس:
  
  
  
  • روش‌های مانند یوگا، مدیتیشن و ماساژ می‌توانند به کاهش استرس و علائم کمک کنند.
  
  
  
  


• طب سوزنی و درمان‌های گیاهی:
  
  
  
  • برخی زنان از طب سوزنی و گیاهان دارویی برای کاهش درد و بهبود علائم استفاده می‌کنند.
  
  
  
  

4. درمان ناباروری

• لقاح مصنوعی (IVF):
  
  
  
  • در صورتی که آندومتریوز بر باروری تأثیر گذاشته باشد، لقاح مصنوعی می‌تواند به باردار شدن کمک کند.
  
  
  
  


• تحریک تخمک‌گذاری:
  
  
  
  • داروهایی مانند کلومیفن سیترات ممکن است به تحریک تخمک‌گذاری در زنان با آندومتریوز خفیف کمک کنند.
  
  
  
  

بهترین درمان برای هر فرد بسته به شرایط خاص وی متفاوت است. ترکیبی از درمان‌های دارویی، جراحی و تغییر سبک زندگی اغلب به مدیریت بهتر آندومتریوز و بهبود کیفیت زندگی کمک می‌کند. مراجعه به متخصص زنان و مشاوره با وی می‌تواند به تعیین بهترین رویکرد درمانی کمک کند.

اندومتریوز از چی میاد؟

علت دقیق آندومتریوز هنوز به طور کامل مشخص نشده است، اما چند نظریه و عامل خطر در مورد چگونگی ایجاد این بیماری مطرح شده‌اند. یکی از پرطرفدارترین نظریه‌ها، قاعدگی رتروگراد است که در آن خون قاعدگی به جای خروج از بدن، از طریق لوله‌های فالوپ به داخل حفره لگن بازمی‌گردد و سلول‌های آندومتر در این مناطق به رشد خود ادامه می‌دهند. همچنین، عوامل ژنتیکی، اختلال در سیستم ایمنی، تغییرات هورمونی، و عوامل محیطی نیز ممکن است نقش داشته باشند. به‌طور کلی، ترکیبی از این عوامل می‌تواند منجر به ایجاد آندومتریوز شود.

آندومتریوز باعث نازایی می‌شود؟

آندومتریوز می‌تواند بر باروری تأثیر بگذارد و یکی از علل شایع ناباروری در زنان است. حدود 30 تا 50 درصد از https://doctor-yab.ir/ زنانی که به دلیل ناباروری به پزشک مراجعه می‌کنند، به آندومتریوز مبتلا هستند. دلایل اصلی که آندومتریوز ممکن است باعث نازایی شود عبارتند از:

چسبندگی‌ها و بافت‌های اسکار:

• رشد بافت آندومتریوز و ایجاد چسبندگی‌ها می‌تواند باعث انسداد یا تغییر شکل لوله‌های فالوپ شود.


• این مشکل از آزاد شدن یا حرکت صحیح تخمک به سمت رحم جلوگیری می‌کند.

کیست‌های آندومتریوتیک:

• کیست‌های ناشی از آندومتریوز، به‌ویژه در تخمدان‌ها، می‌توانند عملکرد طبیعی تخمدان و تخمک‌گذاری را مختل کنند.

التهاب و تغییرات هورمونی:

• ضایعات آندومتریوز باعث ایجاد التهاب در ناحیه لگن و تولید موادی می‌شوند که ممکن است بر کیفیت تخمک و اسپرم تأثیر منفی بگذارند.


• تغییرات هورمونی ناشی از آندومتریوز نیز ممکن است در تخمک‌گذاری اختلال ایجاد کنند.

تأثیر بر محیط رحم:

• آندومتریوز ممکن است باعث تغییر در محیط داخلی رحم شود، که این موضوع می‌تواند از لانه‌گزینی تخمک بارور شده جلوگیری کند.

درمان ناباروری مرتبط با آندومتریوز:

با این حال، بسیاری از زنان مبتلا به آندومتریوز هنوز می‌توانند به طور طبیعی باردار شوند. درمان‌های موجود برای بهبود باروری در زنان مبتلا به آندومتریوز شامل جراحی برای برداشتن ضایعات آندومتریوز، درمان‌های دارویی، تحریک تخمک‌گذاری و لقاح مصنوعی (IVF) است.

مشاوره با یک متخصص زنان یا متخصص باروری می‌تواند به تعیین بهترین روش درمانی بر اساس شرایط فردی کمک کند.

آیا اندومتریوز باعث مرگ می‌شود؟

آندومتریوز به‌ خودی‌ خود به‌ عنوان یک بیماری کشنده در نظر گرفته نمی‌شود و به ندرت باعث مرگ می‌شود. با این حال، در موارد نادر، ممکن است به دلیل عوارضی مانند کیست‌های بزرگ تخمدانی، انسداد روده یا مشکلات مرتبط با جراحی، خطراتی ایجاد کند. با وجود این، آندومتریوز می‌تواند باعث درد شدید، مشکلات باروری و کاهش کیفیت زندگی شود که نیاز به مدیریت و درمان مناسب دارد.

اندومتریوز در دختر مجرد

آندومتریوز ممکن است در دختران مجرد و زنانی که هرگز باردار نشده‌اند نیز رخ دهد. علائم این بیماری در دختران مجرد مشابه زنان دیگر است و شامل دردهای شدید قاعدگی، درد مزمن لگنی، خونریزی‌های نامنظم و مشکلات گوارشی می‌شود.

تشخیص آندومتریوز در این گروه سنی به دلیل عدم آگاهی یا کم‌تجربگی در تشخیص دردهای قاعدگی، ممکن است به تعویق بیفتد. در صورت تجربه دردهای شدید قاعدگی یا علائم دیگر، مراجعه به پزشک متخصص زنان برای تشخیص و درمان ضروری است تا با مدیریت به‌موقع، از پیشرفت بیماری و مشکلات احتمالی آینده جلوگیری شود.

اندومتریوز در یائسگی

آندومتریوز به طور معمول پس از یائسگی کاهش می‌یابد زیرا سطح استروژن در بدن کاهش می‌یابد، اما در برخی موارد، زنان ممکن است پس از یائسگی نیز همچنان علائم را تجربه کنند. این مسئله به ویژه در زنانی که از درمان‌های هورمونی جایگزین (HRT) استفاده می‌کنند، مشاهده می‌شود زیرا این درمان‌ها ممکن است رشد ضایعات آندومتریوز را تحریک کنند.

علائم آندومتریوز در دوران یائسگی شامل درد لگن، درد حین رابطه جنسی و مشکلات گوارشی می‌شود. تشخیص و مدیریت مناسب در این دوران ضروری است تا بافت‌های آسیب‌دیده به طور صحیح شناسایی و درمان شوند.

برای اندومتریوز چه قرصی بخوریم؟

داروهای مختلفی برای درمان آندومتریوز تجویز می‌شوند، که هر کدام به هدف درمانی خاصی مرتبط هستند؛ مانند کاهش درد، مدیریت علائم و بهبود باروری. انتخاب دارو بستگی به شدت علائم و نیازهای هر فرد دارد. در اینجا به برخی از داروهای رایج در درمان آندومتریوز اشاره می‌شود:

1. داروهای مسکن (NSAIDs)

• ایبوپروفن (Ibuprofen)


• ناپروکسن (Naproxen)


• این داروها به کاهش دردهای قاعدگی و دردهای مزمن لگنی کمک می‌کنند.

2. داروهای هورمونی

• قرص‌های ضدبارداری ترکیبی:
  
  
  
  • حاوی استروژن و پروژسترون، که می‌توانند درد و خونریزی ناشی از آندومتریوز را کاهش دهند.
  
  
  
  


• پروژستین‌ها:
  
  
  
  • نورتیندرون (Norethindrone)
  
  
  • دیدروژسترون (Dydrogesterone)
  
  
  • مدروکسی پروژسترون (Medroxyprogesterone)
  
  
  • این داروها می‌توانند رشد بافت آندومتریوز را کند کنند.
  
  
  
  


• آگونیست‌های GnRH:
  
  
  
  • لوپرولید (Leuprolide)
  
  
  • گوسرلین (Goserelin)
  
  
  • تریپتورلین (Triptorelin)
  
  
  • این داروها با ایجاد “یائسگی موقت”، سطح استروژن را کاهش داده و رشد بافت آندومتریوز را متوقف می‌کنند.
  
  
  
  


• آنتاگونیست‌های GnRH:
  
  
  
  • الاگولیکس (Elagolix)
  
  
  • عملکردی مشابه آگونیست‌های GnRH دارند ولی با عوارض جانبی کمتر.
  
  
  
  

3. مهارکننده‌های آروماتاز

• آناستروزول (Anastrozole)


• لتروزول (Letrozole)


• این داروها سطح استروژن بدن را کاهش می‌دهند و ممکن است در موارد شدید آندومتریوز تجویز شوند.

4. داروهای دیگر

• دانازول (Danazol):
  
  
  
  • یک داروی هورمونی که سطح استروژن را کاهش می‌دهد، اما به دلیل عوارض جانبی بالقوه کمتر استفاده می‌شود.
  
  
  
  

نکات مهم:

1. تجویز پزشک:

• داروها باید تحت نظر پزشک تجویز و مصرف شوند، زیرا هر کدام عوارض جانبی خاص خود را دارند.

1. پیگیری منظم:

• پیگیری منظم با پزشک برای ارزیابی تأثیر داروها و تغییر در برنامه درمانی ضروری است.

انتخاب دارو بستگی به علائم و نیازهای فردی دارد. مراجعه به متخصص زنان برای بررسی وضعیت و تجویز داروی مناسب ضروری است.

فرق آندومتریوز و فیبروم

آندومتریوز و فیبروم هر دو اختلالات شایع رحمی هستند که می‌توانند باعث درد و مشکلات باروری شوند. با این حال، این دو بیماری متفاوت‌اند و علائم و درمان‌های متفاوتی دارند. در ادامه به تفاوت‌های آندومتریوز و فیبروم اشاره می‌کنیم:

آندومتریوز

رشد بافتی مشابه با پوشش داخلی رحم (آندومتر) در خارج از رحم، معمولاً در تخمدان‌ها، لوله‌های فالوپ و حفره لگن.

علائم:

• دردهای قاعدگی شدید (دیسمنوره)


• درد مزمن لگنی


• درد حین رابطه جنسی (دیسپارونی)


• مشکلات باروری


• خونریزی‌های غیرعادی


• مشکلات گوارشی مانند اسهال، یبوست و نفخ

تشخیص:

• لاپاروسکوپی (تشخیص قطعی)


• سونوگرافی و MRI

درمان:

• داروهای مسکن (NSAIDs)


• داروهای هورمونی (قرص‌های ضدبارداری، پروژستین‌ها، آگونیست‌های GnRH)


• جراحی (لاپاروسکوپی)

Report this wiki page